दीपेश केसी
चिकित्सा क्षेत्रमा यो अध्ययनको विषय पनि हुनसक्छ, प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली मृगौला प्रत्यारोपणको १२ वर्ष बितिसक्दा पनि देशको प्रधानमन्त्रीका रुपमा सक्रियतापूर्वक काम गरिरहनुभएको छ । त्यो पनि उमेरले ६७ वर्ष कटिसकेपछि । बेला बेलामा स्वास्थ्योपचारका लागि अस्पताल पुगेपनि ठमठम हिंड्दै फर्किएको दृष्यहरु देखिने गरेका छन । प्रधानमन्त्री ओलीको स्वास्थ्यका बारेमा अनेकन टिकाटिप्पणी हुन्छ । तर ओली सबैलाई छक्क पार्दै अस्पतालबाट मुस्कुराउँदै अनि हात हल्लाउँदै उही सोह्र बर्षे जवान जसरी निस्कनुहुन्छ । यसरी नै ओली सक्रिय भइरहनु भएको छ । यसरी उच्च मनोवलका साथ कहिलेसम्म सक्रिय भइरहन्छन भन्ने आम चासोको विषय बन्न थालेको छ । सवैको एउटै कामना देखिन्छ, ओलीले यही उत्साहका साथ आफ्नो कार्यकाल पूरा गर्नुपर्छ ।
सामान्य परिवारमा जन्मिनु भएका ओलीको जीवन जति संघर्षले भरियो, राजनीतिक यात्रा उत्तिनै कठिन रहँदै आएको छ । जस्तोसुकै कठिनाईका बाबजुद उहाँले हरेस खानुभएन । बरु संघर्षलाई रोज्नुभयो । संघर्षसँग नडराउने स्वभाव र बलियो आत्मबलका कारण ओलीले आजसम्मको उचाई हासिल गर्नुभएको हो । उहाँसँग रहेको उच्च मनोबल र दुरदर्शी बोलीलाई पंक्तिकारले बेला बेलामा नजिकबाट नियाल्ने मौका पाएको थियो । यसमध्ये दुईवटा घटना यहाँ प्रस्तुत गर्न सान्दर्भिक नै होला भन्ने ठान्दछु । २०६० सालमा फूर्तिला ओलीसँग साप्ताहिक विमर्शका लागि अन्तवार्ता लिन बालकोटस्थित निवासमा पुग्दा आँगन चकमन्नै थियो । तत्कालिन नेकपा एमालेभित्र प्रतिपक्षी जस्तै अवस्थामा रहनु भएका ओलीको निवास धेरैका लागि टाढा बनेको थियो । उहाँका अति निकटस्थबाहेक सायदै कोही आवतजावत् गर्दथ्यो बालकोटस्थित निवासमा । त्यसैले ओलीले फुर्सदिलो भएर अन्तवार्ता दिनुभएको थियो ।
संस्थापन पक्षबाट पेलिएका ओेलीको बोलीमा कत्तिपनि निराशा थिएन, बरु इख र उत्साह भरिएको देखिन्थ्यो । उहाँले अन्तवार्तापछि अनौपचारिक कुराकानीमा त्यही इखालु भाव व्यक्त गर्नुभयो । ओलीमा इख र आत्मबल गजबकै रहेछ भन्ने घटनाक्रमले देखाएको छ । उहाँले सबैभन्दा बढी आलोचना गर्ने गरेको माओवादीलाई काबूमा ल्याउन सक्नुभयो । गिरिजाप्रसाद कोइरालाले माओवादीलाई शान्ति प्रक्रियामा ल्याएर चढाउनुभयो ओलीले तिनलाई लगाम लगाएर काबूमा राख्नुभयो भन्दा अतियुक्ति नहोला । दुई पटक प्रधानमन्त्री बन्ने भन्दा पनि माओवादी शक्तिलाई काबूमा राख्न सक्नु ओलीको जीवनमा सबैभन्दा ठूलो राजनीतिक सफलता बन्नेछ । यसको मूल्यांकन इतिहासले पक्कै गर्ला । यसमा पनि ओलीको त्यही उच्च मनोबलले काम गरेको छ ।
अर्काे घटना पनि राखौं । मधेश आन्दोलन चर्किइरहेको थियो । आठ वर्ष अघि तत्कालिन नकेपा एमालेका नेता ओली दिल्ली पुग्नुभएको थियो । भारतको जवाहरलाल नेहरु विश्वविद्यालयमा उहाँको बोल्ने कार्यक्रम थियो । ओलीले केही प्रश्नहरुको उत्तर दिने क्रममा जातीय र क्षेत्रीयताको राजनीतिको खरो शब्दमा आलोचना गर्नुभयो । तिनको उपयोगितामाथि प्रश्न समेत गर्नुभयो । ओली दुरदर्शी छैनन् र त्यस्तो बोल्छन भन्नेमा केही नेपाली साथीहरु पनि थिए । तर, ओली ठीक रहेछन, दुरदर्शी रहेछन् भन्ने आजको राजनीतिक अवस्थाले पुष्टि गरेको छ । ओली नेपाली राजनीतिका त्यस्ता पात्र हुनुहुन्छ, जो गिरिजाप्रसाद कोइराला जस्तै गाली र ताली दुवै पाउँछन । कमी कमजोरी देखाउलान तर उग्रवादी शैलीभन्दा समन्वयकारी र व्यवस्थापकीय क्षमता देखाइरहेका छन ओलीले ।
पछिल्लो समय प्रधानमन्त्री ओली अहिले रोगसँग लडिरहेको बेला पनि जीवनको महत्वपूर्ण समयको सदुपयोग गर्न प्रयासरत हुनुहुन्छ । उहाँलाई रोगी भनेर पद त्यागको दबाब दिनेहरु पार्टीभित्रै र बाहिर नभएका होइनन । मृगौला प्रत्यारोपणपछि नियमित उपचार गर्दै आउनुभएका ओली पछिल्लो समय हप्तैपिच्छे डायलसिस गर्नुपर्ने अवस्थामा हुनुहुन्छ । यसबारे अनेकन टिकाटिप्पणी हुँदै आएको छ । ओलीले मृगौला प्रत्यारोपणपछि नेकपा एमालेको अध्यक्ष चलाउनु भयो, त्यसपछि पनि नेकपाको अध्यक्ष र प्रधानमन्त्रीको जिम्मेवारी चलाइरहनु भएको छ । उहाँ दुईपटक देशको प्रधानमन्त्री भइसक्नु भएको छ । त्यसैले ओलीप्रति प्रमुख प्रतिपक्षी नेपाली काँग्रेसका जिम्मेवार नेताहरुले पनि स्वास्थ्यका मामलामा सकारात्मक सद्भाव देखाइरहेका छन् । काँग्रेस केन्द्रीय सदस्य समेत रहेका चिकित्सक डा. शेखर कोइरालाले ओलीलाई पद छाड्न प्रेसर दिन नहुने आफ्नो धारणा सार्वजनिक गर्नुभएको छ । कोइरालाले ओलीले डायलासिस गरेर पनि काम गर्नसक्ने प्रष्ट पारिसक्नुभएको छ । अर्का काँग्रेस केन्द्रीय सदस्य डा. मिनेन्द रिजालले देशलाई ओलीको योगदान अझै खाँचो रहेको फेसबुकमा लेखेर शिघ्र स्वास्थ्यलाभको कामना गर्नुभएको छ ।
ओली नेपालको इतिहासमा खरा अनि रसिला प्रधानमन्त्रीमध्येमा पर्नुहुन्छ । सवैभन्दा सक्रिय प्रधानमन्त्रीका रुपमा पनि चिनिनुहुन्छ । ओलीको बोली र सक्रियताले उहाँमा मृगौला प्रत्यारोपण गरिएको जस्तो लाग्दैनन । बेला बेलामा उहाँको स्वास्थ्यबारे चासो र विभिन्न हल्ला चल्छ । त्यस्तै भयो गत साता । ओली एक रात ग्रान्डी अस्पताल बस्नुभयो । उपचार र प्रधानमन्त्रीको स्वास्थयबारे चासो बढिरहँदा उहाँ अस्पतालबाट हसिलो मुद्रामा हात हल्लाउँदै बालुवाटार फर्कनुभयो । ओलीको स्वास्थयमा कुनै समस्या नभएको भने होइन । उहाँ मृगौलाको डायलसिस गर्दै आउनुभएको छ । उहाँको उपचारमा संलग्न डा. चक्रराज पाण्डेले भन्नुभएको छ, ‘प्रधानमन्त्रीज्यू स्वस्थ हुनुहुन्छ ।’ ओली सक्रियताका साथ काम गर्नसक्ने पाण्डेको भनाई छ । प्रधानमन्त्री ओली चिकित्सकको उपचारले मात्र काम गर्न सक्ने हुनुभएको होइन । उहाँमा चाहिने अनुशासन छ । विशेषगरी खाना बार्ने बानी रहेको डा. पाण्डेले बताउनु भएको छ । पाण्डेले पत्रकार ऋषि धमलासँगको अन्तवार्तामा भन्नुभएको छ, ‘उहाँ (ओली) ले खानामा ध्यान दिनुभएकाले पनि एकदमै स्वस्थ बनाएको देखिन्छ ।
ओली काममा सक्रिय हुन सक्नुमा आत्मबल मुख्य कारण देखिएको छ । चिकित्सक समेत रहेका नेपाली काँग्रेसका नेता डा. शेखर कोइराला प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको आत्मबलमा धेरै भर पर्ने बताउनु भएको छ । कोइरालाले भन्नुभएको छ, ‘प्रधानमन्त्रीजीलाई प्रेसर दिने र मोरल डाउन गराउने काम गर्न हुँदैन ।’ मृगौला प्रत्यारोपण गर्दा १२ वर्ष अगाडि आफूले ओलीलाई भारतमा भेटेको स्मरण गर्दै डा. कोइरालाले अझै काम गर्न सक्ने बताउनु भयो । ‘रेगुलर डायलसिस गराएर पनि प्रधानमन्त्रीको भूमिका निर्वाह गर्न सक्नुहुन्छ,’ कोइरालाको निश्कर्ष छ । ओली अस्वस्थ भएको भन्दै नाम चलेका नेताहरुले पनि पद त्यागेर आराम गर्न आग्रह गरेका छन् । त्यसमध्ये चर्चित नेता गगन थापा पनि पर्छन । तर, काँग्रेस नेता डा. कोइरालाको धारणा फरक छ । उहाँ भन्नुहुन्छ, ‘उहाँ आफै अशक्त महशुश गरेर स्वेच्छाले छोड्नुहुन्छ भने केही भन्नु छैन । जनता र पार्टीका साथीहरुले प्रेसर दिएर छोडाउने काम गर्नुहुँदैन, त्यसले मोरल डाउन हुन्छ ।’
प्रधानमन्त्री ओलीको उपचारमा संलग्न चिकित्सक डा. पाण्डे पनि मनोबलमा जोड दिनुहुन्छ । उहाँले ओलीमा मानसिक र शारीरिक शक्ति देखेको सार्वजनिक जनाउ दिइसक्नु भएको छ । ‘उहाँलाई मनोबल बढ्ने खालको वातावरण तयार गर्न सक्नुपर्छ । मनोबलका कारण ओलीले देशलाई जसरी नेतृत्व दिइरहनुभएको छ, त्यसरी दिइरहन सक्ने आशा व्यक्त गर्नुहुन्छ पाण्डे । ओलीको योगदानको देशलाई अझै खाँचो रहेको ठान्ने कोइराला फेरि पनि आत्मबलमा जोड दिनुहुन्छ । जयप्रकाश नारायणले पनि मृगौला डायलसिस गर्दै राजनीतिमा सक्रियता देखाउन सकेको स्मरण गराउनु हुन्छ कोइराला । ‘देशकै राष्ट्रप्रमुख हुँदा पनि गिरिजाबाबु अस्वस्थ हुनुहुन्थ्यो, उहाँले त चलाउनुभयो नि । अक्सिजन लिई लिई हिंडेर काम गर्नुभयो ।’
डायलसिस गरेर पनि प्रधानमन्त्री ओलीले काम गर्न सक्ने डा. कोइरालाको भनाई छ । अरु देशका उच्च ओहदाका व्यक्तिहरुले डायलसिस गरेर काम गर्न सकेको उहाँको भनाई छ । हप्ताको तीन दिन डायलसिस गरेर काम गर्न सकिने उहँको भनाई छ । ओलीको उपचारमा संलग्न डा. चक्रराज पाण्डे डायलसिस भनेको हामीले दिसापिसाब गरेजस्तै एउटा नियमित प्रक्रियामा सहयोग हो भन्नुहुन्छ । ‘डायलसिस गर्दै काम गरेको आधारमा उहाँलाई समस्या हुन्छ जस्तो मलाई लाग्दैन,’ पाण्डेले भन्नुभएको छ । चिकित्सकको पेशा भनेको रोगको निदान गर्ने र उपचारपद्धति बताइदिने हो । तर, चिकित्सकहरु पनि आत्मबलमै जोड दिन्छन् । ओलीमा जीवनयापनका लागि अनुशासन छ । जुन उहाँले खानपानमा गर्दै आउनुभएको छ ।
संस्थापन पक्षबाट पेलिएका ओेलीको बोलीमा कत्तिपनि निराशा थिएन, बरु इख र उत्साह भरिएको देखिन्थ्यो । उहाँले अन्तवार्तापछि अनौपचारिक कुराकानीमा त्यही इखालु भाव व्यक्त गर्नुभयो । ओलीमा इख र आत्मबल गजबकै रहेछ भन्ने घटनाक्रमले देखाएको छ
सबैभन्दा महत्वपूर्ण उहाँमा मनोबल उच्च छ । त्यही मनोबलका कारण ओली सक्रिय भूमिका निभाइरहनुभएको छ । ओलीको राजनीतिक विचारसँग सहमत हुने नहुने अलग विषय हो । तर, उहाँले आफ्नो जीवनको अधिकांश समय राजनीतिक क्षेत्रमा बिताउनुभएको छ । डेढ दशक लामो कठोर जेलयात्रा, भूमिगत जीवनको खानपान र कठिनाईले पनि ओलीलाई अहिलेको पदमा मात्र नभई अवस्थामा ल्याएको हो । त्यसैले ओलीको कदमको आलोचना गर्दै गर्दा उहाँको मनोबल गिराउने काम गर्नुहुँदैन । यो राजनीतिक संस्कार र नैतिकता पनि होइन ।
ओली पदलोलुप होइनन भन्ने इतिहासका कतिपय घटनाक्रमले सिद्ध गरिसकेको छ । उहाँले आफ्नै भागमा आइसकेको बेला सुशील कोइरालालाई प्रधानमन्त्री बन्न सहयोग गर्नुभयो । गिरिजाप्रसाद कोइरालालाई २०६२/६३ को जनआन्दोलनमा मात्र नभई त्यसपछि पनि सहयोग गर्नुभयो । कोइरालाले जनआन्दोलनपछि उहाँलाई उपप्रधानमन्त्री बन्न आग्रह गरेपछि बन्नुभयो पनि ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस्