एजेन्सी, ९ भदौ । सामाजिक सञ्जालमा गुमनाम व्यक्तिको तर्फबाट महिलालाई ब्ल्याकमेल गर्ने घटनाहरू लगातार भइरहेका छन्। उनको व्यक्तिगत जानकारी, तस्विरहरु सामाजिक सञ्जाल रेडिटमा शेयर भइरहेका छन् । बीबीसीले यस्तै एउटा समूह चलाउने व्यक्तिको खुलासा गरेको छ ।

‘यीनको तश्विरको पाँच पाउण्ड पर्छ’ मसंग सम्पर्क गर्नुहोस्’

‘मसँग केही अश्लील भिडियोहरू पनि छन्’

‘यससँग हामी के गर्न गइरहेका छौ ?’

मैले स्क्रोल गर्दा, मलाई साँच्चै नराम्रो लाग्न थाल्यो।

त्यहाँ हजारौं तस्बिरहरू थिए । नाङ्गो र छोटो कपडामा महिलाका हजारौं तस्बिरहरू, सूची कहिल्यै समाप्ती थिएन। तस्बिरहरू मुनि पुरुषहरूबाट अश्लील टिप्पणीहरू गरिएका जसमा बलात्कारको धम्की पनि थिए । म यी धेरै कुराहरू यहाँ लेख्न पनि सक्दिन।

साथीको सहयोगले म यहाँसम्म पुग्न सफल भएँ । उनको एउटा तस्विर इन्स्टाग्रामबाट लिई रेडिटमा राखिएको थियो । यो नग्न तस्विर थिएन तर यसमा धेरै अश्लील कमेन्ट गरिएको थियो । उनी आफ्नो र अन्य महिलाहरूको लागि चिन्तित थिए ।

जब म यो बजारमा पुगें, मैले त्यहाँ सयौं प्रोफाइलहरू सार्वजनिकीकरण र बेचिँदै छन् भन्ने फेला पारे । यी सबै महिलाको अनुमति बिना यहाँ पोस्ट गरिएको थियो ।

बदलाको अश्लील संसार
यस्तो लाग्थ्यो कि रिभेन्ज पोर्नको नयाँ संसार सुरु भएको छ, जहाँ व्यक्तिगत जानकारी बिना अनुमति साझा गरिएको थियो। सामान्यतया पूर्व साझेदारहरूले यो गर्छन्। तस्बिरका साथसाथै मानिसहरूले फोन नम्बरलगायत अन्य जानकारी पनि सेयर गरिरहेका छन्।

मलाई लाग्यो कि म इन्टरनेटको कुनै अँध्यारो कुनामा आएको छु, तर यो सबै सोशल मिडिया प्लेटफर्महरूमा भइरहेको छ। रेडिटले आफूलाई ‘इन्टरनेटको पहिलो पृष्ठ’ भनिन्छ । हरेक दिन ५ करोड मानिसले यसको प्रयोग गर्छन् । यसको प्रयोगकर्ताहरूले सबरेडिटस् भनिने फोरमहरू चलाउन सक्छन्। यी धेरै मुद्दाहरूमा निर्माण गर्न सकिन्छ।

धेरैजसो सबरेडिटस् हानिकारक छैनन्, तर रेडिटमाथि अश्लीलता फैलाएको इतिहास पनि छ । सन् २०१४ मा रेडिटमा धेरै सेलिब्रेटीहरूको व्यक्तिगत तस्बिर सेयर गरिएको थियो। तीन वर्षपछि, कम्पनीले डिप फेक प्रयोग गरेर केही ग्रुपहरू बन्द गर्यो ।

म बुझ्न चाहन्थें कि कसरी महिलाहरूको अंतरंग फोटोहरू अझै पनि रेडिटमा पोष्ट गरिँदै छन् ? त्यसपछि म यसको पछाडि को छ भनेर पत्ता लगाउन चाहन्थे। मैले बुझें कि रेडिटको प्रतिबन्धले काम गरिरहेको थिएन। हामीले युकेभरि दर्जनौं उपरेडडिटहरू फेला पार्यौं।

म पहिले दक्षिण एसियाली महिलाको बारेमा बुझ्न चाहन्थें । अङ्ग्रेजी, हिन्दी, उर्दू र पञ्जाबी भाषामा धेरैजसो टिप्पणीहरू सोही समुदायका पुरुषहरूले गरेका थिए। सामाजिक सञ्जालमा केही महिलाहरूको ठूलो फलोअर थियो, त्यसैले मैले उनीहरूलाई चिनेँ। कतिपयलाई मैले व्यक्तिगत रूपमा चिनेको थिएँ ।

हजारौं नग्न तस्बिरहरू
त्यहाँ १५ हजार भन्दा बढी फोटोहरू थिए । हामीले तीमध्ये एक हजारको नमूना लियौं । जसमा १५० विभिन्न महिलाका अश्लील तस्बिर भेटिएका थिए । त्यहाँ अमानवीय यौन टिप्पणीहरू पनि थिए। यो सबै महिलाको अनुमति बिना भइरहेको छ भन्ने कुरामा म ढुक्क थिएँ ।

धेरै महिलाको तस्बिर अन्य सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्मबाट लिइएको थियो, ती अश्लील थिएनन् । तर तीमाथि गरिएका टिप्पणीहरू अत्यन्तै अश्लील थिए ।
हामीले सम्पर्क गरेका एक महिलाले इन्स्टाग्राममा क्रप टपमा आफ्नो तस्बिर पोस्ट गरेपछि बलात्कारको धम्की आउन थालेको बताइन्।

सबरेडिटमा पुरुषहरु पनि महिलाहरुको नग्न फोटोहरु सेयर र बेचिरहेका थिए। यी सेल्फीहरू जस्तो देखिन्थ्यो जुन सार्वजनिक प्रयोगको लागि होइन। त्यहाँ भिडियोहरू पनि थिए जसमा महिलाहरू गोप्य रूपमा यौनसम्पर्कमा खिचिएको जस्तो देखिन्थ्यो।

‘म तीमिलाई पत्ता लगाउनेछु’
एउटा म्यासेज थ्रेडमा एउटी नाङ्गै भएकी महिलाले मुखमैथुन गरिरहेको तस्बिरहरू थियो । त्यसमा लेखिएको थियो , ‘यस्तो भिडियो कसैसँग ?’ यो म्यासेजमा ती महिलाका लागि धेरै अपमानजनक शब्दहरू पनि प्रयोग गरिएको थियो।

यसमा अरू कसैले लेखे, ‘मसँग पूरै फोल्डर छ। धेरै तस्विरहरू सहित पाँच पाउण्ड लाग्छ।’

अरू कसैले सोध्यो, ‘उनको सामाजिक विवरणको बारेमा बताउनुहोस्’

आयशा (नाम परिवर्तन गरिएको) लाई थाहा भयो कि उनको भिडियो गत वर्ष सबरेडिटमा राखिएको थियो। उनलाई लाग्छ कि उनको पुरानो पार्टनरले उनको भिडियो बनाएको थियो। सामाजिक सञ्जालमा उनलाई विभिन्न माध्यमबाट शोषण गरिएको थियो ।

उनी भन्छिन् मानिसहरूले उनलाई आफूसँग यौनसम्पर्क नगरे ती तस्बिर अभिभावकलाई पठाइदिने धम्की दिने गर्थे।
‘म तिमीलाई पत्ता लगाएर भए पनि सेक्स गर्छु’ भन्थे ।

आयशा भन्छिन्, ‘पाकिस्तानी केटी भएको नाताले मेरो समुदायमा सेक्स वर्कलाई ठीक ठानिँदैन।’ यसपछि आयशाले मानिसहरूलाई भेट्न र घरबाट बाहिर निस्किन बन्द गरिन् । उनले आत्महत्याको प्रयास पनि गरेकी थिइन् । यसपछि उनले आफ्ना आमाबुवालाई के भएको हो भनेर बताउनुपर्ने भयो । त्यसपछि आमाबुवा दुवै डिप्रेसनमा परेको आयशाले बताइन् ।

उनी भन्छिन्, ‘मलाई लाज लाग्न थाल्यो, मेरो कारणले दुवैलाई समस्या परेको महसुस भयो ।’ आयशाले धेरै पटक रेडिटलाई सम्पर्क गरिन्। एक पटक, एउटा भिडियो तुरुन्तै हटाइयो तर अर्को हटाउन चार महिना लाग्यो। कुरा यहीं टुंगिएन । हटाइएका सामग्री पहिले नै अन्य सामाजिक मिडिया साइटहरूमा पब्लिस गरिसकिएको थियो र सबरेडिटमा पुनः देखा पर्यो।

आयशालाई लाजमर्दो र उत्पीडित गर्ने सबरेडिट जिपोमाड नामक व्यक्तिले चलाएको थियो ‘ त्यसैले उनलाई पछि ट्र्याक गरियो।’

जिपोमैडले सबरेडिटको मध्यस्थकर्ता को रूपमा, रेडिटको सबै नियमहरु लाई पछ्याइएको छ भनेर सुनिश्चित गर्नको लागी थियो। तर उनले उल्टो गरे ।

कलेक्टर संस्कृति
उसको सबरेडिटलाई ट्र्याक गर्दै, मैले फेला पारे कि उसले थप तीन नयाँ संस्करणहरू बनाएको थियो। जातीय टिप्पणीहरू सहित प्रत्येक पटक नयाँ नाम। प्रत्येक सबरेडिटमा समान सामग्री र हजारौं सक्रिय प्रयोगकर्ताहरू थिए ।

व्यापारका लागि नग्न तस्बिरहरूको प्रयोग यति व्यापक भएको छ कि विज्ञहरूले यसलाई कलेक्टर संस्कृतिको नाम दिएका छन्। क्लेयर म्याग्लिन डरहम विश्वविद्यालयकी प्राध्यापक हुन्। उनका अनुसार यो कुनै एक फोहोर दिमागको काम होइन, यस्ता धेरै छन् हजारौं हजारौं । प्रोफेसर म्याकग्लिन भन्छन् कि यस्ता व्यापारहरू एप्स र वेबसाइटहरूमा साना, निजी च्याट समूहहरूमा हुन्छन्, जहाँ हजारौं पुरुषहरू भेला हुन्छन्।

यस्ता तस्विरको ठूलो सङ्ग्रह भएकाले पनि पहिचान पाउने उनी बताउँछिन् । र यी तस्वीर र भिडियोहरू मेटाउन गाह्रो छ। आयशाले डिलिट गरिएका भिडियोहरू अन्य कुनै समूहबाट पोस्ट गरेको थाहा पाएकी थिइन्।

के कम्पनीले पर्याप्त गरिरहेको छ ?
रेडिटबाट आफ्ना तस्बिरहरू हटाउन प्रयास गर्ने सात महिलाहरूले भने कि उनीहरूलाई कम्पनीले मद्दत गर्न पर्याप्त काम गरिरहेको छ जस्तो लाग्दैन। चारजनाले भने कि यस्तो अश्लील सामग्री रेडिटले कहिल्यै हटाएन र केहीले सामग्री हटाउन आठ महिना कुर्नुपरेको थियो।

रेडिटले गत वर्ष ८८,००० भन्दा बढी गैर–सहमतिपूर्ण यौन तस्बिरहरू हटाएको छ, उनीहरूले यस मुद्दालाई ‘अत्यन्त गम्भीर रूपमा’ लिने बताएको छ। यसका लागि तिनीहरूले अनुमति बिना प्रकाशित फोटोहरू फेला पार्न र हटाउन स्वचालित उपकरणहरू र कर्मचारीहरूको टोली प्रयोग गर्छन्।

आफूले नियमित कारबाही गर्ने गरेको उनले बताए, जसअन्तर्गत धेरै समूहलाई पनि प्रतिबन्ध लगाइएको छ ।

कम्पनीले के भन्यो ?
कम्पनीका प्रवक्ताले भने, ‘हामीलाई थाहा छ कि हामीले त्यस्ता सामग्रीहरू फेला पार्न, पहिचान गर्न र प्रशोधन गर्न थप, छिटो र राम्रो तरिकाहरू गर्न आवश्यक छ। हामी हाम्रो टोली र उपकरणहरूले यसका लागि कसरी राम्रो काम गर्न सक्षम हुनेछन् भनेर बुझ्न प्रयास गरिरहेका छौं।’

जब जर्जियाले आफ्ना अश्लील फोटोहरू अनलाइनबाट थाहा पाए, उनले प्रहरीमा उजुरी गरिन्। यसका पछाडि कसको हात हुन सक्छ भन्ने थाहा थियो । उनी भन्छिन्, ‘अहिलेसम्म कति जनाले हेरेका होलान्, त्यो पनि मलाई थाहा छैन। धेरै मानिसहरूसम्म पुग्नबाट पनि रोक्न सकिँदैन। यतिखेर पनि कति जनाले हेर्दैछन् मलाई थाहा छैन।

उनका पूर्व पार्टनरले पनि तस्विर साझा गर्न राजी भए। जर्जियाका अनुसार, उनको पूर्व साथीले भने कि ‘उनी उनलाई अपमानित गर्न चाहँदैनन्।’ कानुनको कमजोरीका कारण उनी बाँचे ।

बीबीसी प्यानेरोमाले सबरेडिट चलाउने हिमेश सिंघाडियालाई सम्पर्क गरेपछि उनले सबरेडिट हटाए। एक विज्ञप्तिमा, उनले ‘दक्षिण एसियाली महिलाहरूको प्रशंसा गर्न’ यो समूह बनाएको बताइन्। यससँग जोडिएका व्यक्तिको संख्या बढी भएकाले सबैलाई नियन्त्रण गर्न गाह्रो भएको उनले बताए ।

एक विज्ञप्तिमा, उनले भने, ‘जिपोमोडले चालेका कदमहरूबाट दुःखी छन्, यो उनको वास्तविक व्यक्तित्वको हिस्सा होइन।’
रेडिटले अन्य धेरै समान सामग्री हटाएको छ जसको बारेमा हामीले उनीहरूलाई गुनासो गरेका थियौं।

यसको मतलब हजारौं महिलाका तस्बिर हटाइएको छ। तर यसले खासै राहत दिने छैन । प्राविधिक कम्पनीहरू र कानून निर्माताहरूले महिलाहरूलाई मद्दत गर्न थप ठोस कदमहरू चाल्नुपर्छ।

र जर्जियाले आफ्नो पूर्व पार्टनरको बारेमा भनिन, ‘म उनीहरूलाई सजाय दिन चाहन्न, म चाहन्छु कि उनीहरूले फेरि त्यसो नगरून्।’