एजेन्सी, १ भदौ । स्कटल्याण्ड निः शुल्क महिनावारी सामाग्री उत्पादनहरू प्रदान गर्ने विश्वको एक मात्र देश बनेको छ। यहाँ अब महिलाहरूले सेनेटरी नेपकिन र ट्याम्पनका लागि कुनै शुल्क तिर्नु पर्दैन। यो निर्णयको विश्वभर प्रशंसा भइरहेको छ ।

तर के तपाईंलाई थाहा छ स्कटल्याण्डले यो निर्णय किन र कसरी लियो ? वास्तवमा, नोभेम्बर २०२० मा, यहाँको संसदले एक कानून पारित गर्‍यो । यो ऐन बनेपछि मात्रै यो ऐतिहासिक निर्णय भएको हो, जुन अहिले विश्वसामु उदाहरण बनेको छ ।

दुई वर्षअघि कानुन आएको थियो
स्कटल्याण्डको संसदले दुई वर्षअघि पिरियड प्रोडक्ट्स (फ्री प्रोभिजन) ऐन पारित गरेको थियो, जसको कसैले विरोध गरेन। यस ऐन अन्तर्गत प्रत्येक महिलाले सबै प्रकारका महिनावारीका सामान निःशुल्क पाउने सुविधा पाएका छन् ।

यस ऐन अन्तर्गत स्थानीय तह र शैक्षिक संस्थालाई सेनिटरी नेपकिन र ट्याम्पन निःशुल्क उपलब्ध गराउने नियम बनाइएको छ । पहिलो पटक यस्तो कानुन देशको श्रम मन्त्री मोनिका लेननले अप्रिल २०१९ मा पेश गरेका थिए। लेननले सन् २०१६ देखि हरेक केटीलाई पिरियड उत्पादनहरू निशुल्क प्राप्त गराउने अभियान चलाउँदै आएकी छिन् ।

आवश्यक पर्दा कुनै पनि केटीसँग यी सामान किन्न पैसा छैन भन्ने सोचेर विचलित नहोस् भन्ने उनको उद्देश्य थियो । अब यो नयाँ कानूनपछि देशका हरेक विद्यालय र विश्वविद्यालयमा न्यापकिन र ट्याम्पन निःशुल्क उपलब्ध हुनेछ ।

एपमार्फत प्राप्त गर्न सकिने
यो अभियानलाई देशैभर लागु गर्न सरकारले सक्दो प्रयास गर्ने बताएको छ । साथै, जे पनि गलत चीजहरू महिनावारीसँग सम्बन्धित छन्, तिनीहरू समाप्त गर्न सकिन्छ। स्कटल्याण्डका केटीहरूले अब मोबाइल एप, ‘पिकअपमाईपिरियड’ मार्फत नजिकैको सङ्कलन केन्द्रहरूबाट उत्पादनहरू लिन सक्नेछन्।

यो एप ‘हाई गर्ल्स’ नामक सामाजिक संस्थाले लन्च गरेको हो । सन् २०१८ मा सरकारले विद्यालय र विश्वविद्यालयमा यो अभियान सुरु गर्दा ६.३ मिलियन डलर लगानी गरेको थियो । यसपछि सन् २०१९ मा ४.८५ लाख डलर लगानी भएको थियो । लगानीले पुस्तकालय र नजिकैका केन्द्रहरूमा निःशुल्क नेपकिन र ट्याम्पोन उपलब्ध गराएको थियो।

पिरियड पोभर्टी के हो ?
पीरियड गरिबी जब महिला वा केटीले आर्थिक अभाव, चेतनाको कमी र सरसफाइको कमीका कारण यी म्यानुअल उत्पादनहरू पाउन सक्दैनन्, त्यसलाई पीरियड पोभर्टी भनिन्छ।

यो शब्दले वास्तवमा अवधिहरूसँग सम्बन्धित मिथकहरू र अर्थोडक्स परम्पराहरू वर्णन गर्दछ। स्कटल्याण्डमा, सरकारले यस्तो कानूनले केटीहरूले किन र कति न्यापकिन चाहन्छन् भनेर व्याख्या गर्न आवश्यक पर्दैन भन्ने विश्वास गर्छ।

सन् २०२१ मा न्युजिल्यान्डकी प्रधानमन्त्री जसिन्डा अर्ड्रेनले विद्यालयमा निःशुल्क महिनावारी उत्पादनहरू वितरणको घोषणा गरेकी थिइन् । त्यस्तै सन् २०१८ मा अस्ट्रेलियाको न्यू साउथ वेल्स राज्यका सहरका सरकारी विद्यालयमा सरकारले निःशुल्क प्याड र ट्याम्पन दिन थालेको थियो । अमेरिकाको न्यूयोर्क पहिलो राज्य थियो जसले २०१६ मा स्कूलहरूमा यस्ता उत्पादनहरू निःशुल्क बनाउन कानून पारित गर्यो।

यसपछि सन् २०२१ मा भर्जिनिया, वाशिङटन र इलिनोइसमा यी उत्पादनहरू महिला र पुरुष दुवैलाई निःशुल्क दिने नियम बनाइएको थियो। त्यसैगरीवर्ष २०१८ मा, केन्या ट्याम्पोनमा कर खारेज गर्ने र विद्यालयहरूलाई निःशुल्क सेनेटरी प्याडहरू दिन सुरु गर्ने पहिलो देश बन्यो।